Khái niệm về Fiber Network (Mạng Lưới Fiber) của CKB thể hiện một hướng đi mới trong việc mở rộng khả năng lập trình của Bitcoin. Trong bối cảnh ngành công nghiệp tiền mã hóa đang trải qua giai đoạn khó khăn tương tự như năm 2019, chúng ta chứng kiến sự hụt hẫng về thanh khoản và sự dần cạn kiệt trong các câu chuyện hấp dẫn. Các nhà đầu tư không chỉ trở nên thờ ơ với các câu chuyện từ các quỹ đầu tư mà còn tỏ ra mệt mỏi với những trào lưu phản kháng.
Giữa cuộc khủng hoảng trong ngành tiền mã hóa, việc quay trở lại với nguyên lý cơ bản của Bitcoin và Satoshi Nakamoto được coi là cần thiết. Như ông Cipher, người sáng lập giao thức RGB++ trong hệ sinh thái CKB đã chỉ ra, ngành công nghiệp tiền mã hóa cần tự vấn lại sự phụ thuộc vào mô hình “tính toán trên chuỗi” của Ethereum, về lại với kinh tế P2P, tách biệt các phép tính và xác minh.
Trong lựa chọn giải pháp mở rộng khả năng lập trình của Bitcoin, CKB thể hiện sự tôn trọng đối với cộng đồng Bitcoin trong việc nhấn mạnh “xác minh quan trọng hơn tính toán”. Thay vì sao chép các mô hình như Rollup hay Restaking từ Ethereum, CFN đã tôn vinh mạng lưới Lightning của Bitcoin, cung cấp một giải pháp mới mang tên Fiber Network.
Fiber Network (CFN) được mô tả chính thức là một mạng lưới Lightning công cộng trong thế hệ tiếp theo, được xây dựng dựa trên CKB và các kênh ngoài chuỗi. Nó sử dụng một loạt công nghệ, bao gồm Cell của CKB (một loại UTXO hỗ trợ tính toán Turing), ràng buộc đồng cấu RGB++, và các hợp đồng thông minh HTLC (Hash Time-Locked Contracts) của Bitcoin.
Mỗi chu kỳ sống của kênh thanh toán CFN theo quy trình sau:
1. Mở kênh
2. Khóa tài sản
3. Tạo HTLC
4. Cập nhật trạng thái
5. Xác minh giao dịch
6. Hoàn tất giao dịch
7. Đóng kênh
8. Nộp trạng thái cuối cùng
Giống như mạng lưới Lightning của Bitcoin, kênh CFN có thể duy trì hoạt động liên tục. Nhiều kênh luôn giữ trạng thái sống động thông qua cơ chế “đào nhảy”, tạo thành một mạng lưới thanh toán và thanh lý tài sản ngoài chuỗi.
Tuy nhiên, CFN không chỉ là một bản sao 100% của mạng lưới Lightning. So với nó, CFN có một số đặc tính nổi bật mới:
– **Hỗ trợ nhiều tài sản**: Không giới hạn ở một loại tiền tệ duy nhất, mở đường cho các ứng dụng tài chính đa chuỗi phức tạp.
– **Khả năng lập trình**: Hợp đồng thông minh Turing đầy đủ dựa trên CKB, hỗ trợ các điều kiện thực thi và logic kinh doanh phức tạp hơn.
– **Tương tác đa chuỗi**: Thiết kế bản địa cho phép tương tác với mạng lưới Lightning của các chuỗi UTXO khác (như BTC).
– **Quản lý trạng thái linh hoạt hơn**: Nhờ mô hình Cell của CKB, CFN có khả năng quản lý trạng thái kênh hiệu quả hơn.
Đặc biệt, CFN còn dự trữ không gian cho những nâng cấp trong tương lai hướng tới công nghệ kênh thanh toán tiên tiến hơn (như PTLC). Thiết kế này tạo ra lợi thế cho CFN trong quá trình phát triển công nghệ.
Với sự tương đồng kỹ thuật giữa CFN và mạng lưới Lightning của Bitcoin (chẳng hạn như thuật toán băm và kịch bản thời gian khóa giống nhau), nền tảng này sẵn có cơ sở để thực hiện trao đổi nguyên tử giữa các chuỗi. Để minh họa, chúng ta có thể xét một ví dụ cụ thể:
Giả sử Alice (mạng CKB) muốn gửi cho Bob (mạng BTC) 100 CKB tương đương với BTC. Bob tạo ra một bí mật S và cung cấp băm H(S) cho Alice. Alice trong CFN tạo một HTLC, khóa 100 CKB với điều kiện cung cấp S. Đồng thời, trên mạng lưới Lightning của BTC, Bob cũng tạo ra một HTLC tương ứng, khóa số BTC tương đương. Khi Bob tiết lộ S, anh ta nhận BTC, trong khi S cũng được các nút trung gian sử dụng để mở khóa 100 CKB của Alice.
Việc trao đổi nguyên tử giữa CFN và mạng lưới Lightning không chỉ giới hạn ở các tài sản gốc của BTC và CKB, mà còn hỗ trợ các tài sản RGB++, tài sản Taproot, chẳng hạn như đồng Meme đầu tiên trong sinh thái Seal hay stablecoin RUSD từ giao thức Stable++.
CFN cung cấp kênh chuyển giao nhanh chóng và chi phí thấp cho các tài sản RGB++, cho phép người dùng giao dịch nhanh trên CFN mà không cần phải thanh toán trên chuỗi chính CKB mỗi lần. RGB++ cũng cung cấp đa dạng loại tài sản, giúp mở rộng các tình huống ứng dụng của CFN, không chỉ giới hạn trong việc chuyển giá trị đơn giản.
Sự kết hợp giữa hai nền tảng này có thể mang lại “cấp độ bảo mật của Bitcoin + tính năng của Ethereum + tốc độ của mạng lưới Lightning”. Đây là sự kết hợp vô cùng cạnh tranh.
Về mặt ứng dụng tiềm năng trong lĩnh vực tiền mã hóa, ngoài thanh toán đa chuỗi, CFN có thể phát triển các mô hình kinh doanh khác như:
– **Khai thác thanh khoản đa chuỗi**: Khuyến khích người dùng cung cấp thanh khoản cho các tài sản được CFN hỗ trợ, từ đó thúc đẩy phát hành và giao dịch tài sản mới.
– **Vay mượn nguyên tử đa chuỗi**: Người dùng có thể khóa tài sản trên mạng BTC và vay đạt tương ứng trên CKB mà không cần tin tưởng bên thứ ba.
– **DEX đa chuỗi**: CFN có thể xây dựng các sàn giao dịch phi tập trung, hỗ trợ giao dịch nhanh với chi phí thấp cho BTC, CKB và các tài sản RGB++.
Nếu các mô hình tiềm năng này được triển khai thành công, hệ sinh thái Bitcoin có thể thực hiện nguyên tắc ổn định tự nhiên, cho vay và sàn giao dịch phi tập trung thông qua khả năng trao đổi nguyên tử của CFN. Do đó, CFN không chỉ là một phiên bản của mạng lưới Lightning mà còn là một giải pháp mở rộng tính lập trình với ý nghĩa toàn cầu trong hệ sinh thái Bitcoin.
Hiện CFN sắp ra mắt mạng thử nghiệm. Để theo dõi sự phát triển trong tương lai, chúng ta có thể xem xét các chỉ số như:
– Thời điểm kết nối thành công với mạng Lightning của BTC.
– Đường tăng trưởng khối lượng giao dịch đa chuỗi sau khi ra mắt trên mạng chính.
– Số lượng và chất lượng các DApp đa chuỗi phát triển dựa trên CFN.
– Mức độ áp dụng tài sản RGB++ trên CFN.
Tóm lại, trong số nhiều giải pháp mở rộng khả năng lập trình Bitcoin như Babylon, Merlin, BoB và Mezo, CFN nổi bật như một lựa chọn độc lập, với việc trở về với mô hình mạng lưới Lightning cổ điển nhưng lại đưa ra các sáng tạo mới, có tiềm năng vượt qua đối thủ cạnh tranh trong thị trường cơ sở hạ tầng BTCFi trong tương lai.